مراقبه و محاسبه از نفس – آیت الله تحریری
مراقبه و محاسبه نفس از دیدگاه علّامه طباطبایی (ره) دانلود
علّامه طباطبایی (ره) خطاب به جوانی که از ایشان دستور اخلاقی خواسته بودند چنین مرقوم داشتند ” السلام علیکم برای موفق شدن لازم است همتی برآورده و توبه نموده، به مراقبه و محاسبه به پردازید. به این نحو كه: هر روز طرف صبح كه از خواب بیدار می شوید، قصد جدّی كنید كه هر عملی پیش آید، رضای خدا عزّاسمه را مراعات خواهم كرد.
آن وقت در هر كاری كه می‌خواهید انجام دهید، نفع آخرت را منظور خواهید داشت، به‌طوری كه اگر نفع اُخروی نداشته باشد، انجام نخواهید داد، هر چه باشد. و همین حال را تا شب وقت خواب ادامه خواهید داد. وقت خواب، چهار- پنج دقیقه‌ای در كارهایی كه روز انجام داده‌اید، فكر كرده و یكی یكی از نظر خواهید گذرانید، هر كدام مطابق رضای خدا انجام یافته، شكر كنید و هر كدام، تخلف شده استغفار كنید و این رویه را هر روز ادامه دهید. این روش اگر چه در بادی (اوّل) حال، سخت و در ذائقه نفس تلخ می‌باشد، ولی كلید نجات و رستگاری است .
نكته ها و پیام ها:
1) لازمۀ موفقیّت، مراقبه و محاسبه نفس می‌باشد.
2) مراقبه و محاسبه نفس، باید به صورت مداوم و روزانه باشد.
3) هر چند مراقبه و محاسبه نفس در اوائل، كار مشكلی است ولی اگر ادامه یابد آثار و بركات زیادی به‌دنبال دارد.
منبع : کتاب برنامه سلوك در نامه‌های سالكان، ص 334.
روش کلی و مراحل محاسبه
محاسبه چهار مرحله دارد :
اول مشارطه است
یعنى ، صبح انسان با خودش شرط كند كه آن روز، وظایفش را به خوبى انجام دهد و از گناهان نیز بپرهیزد.
دوم مراقبه است
یعنى ، در طول روز مراقب خود و اعمالش باشد تا از آنچه با خود عهد كرده تخطى نكند.
سوم محاسبه است
كه در آخر شب، به حساب كارهاى خود برسد ؛ بررسى كند كه چــه مـقـدار بــه وظایف خویش عمل كــرده و چــه مقدار كوتاهى داشته است.
چهارم معاتبه است
(برخى از علماى اخلاق این مرحله را براى محاسبه ذكر كرده اند.) یعنى ، اگر انسان در محاسبه مـتـوجــه اشـتباهاتى در رفتارش شـــد ، خــود را تنبیه كند تا لغزش هایش جبران شود مثلا، خود را ملزم كند كه روز بعد را روزه بگیرد یا مبلغى انفاق كند یا قدرى قرآن تلاوت نماید یا كار خیر دیگرى انجام دهد تا مافات جبران شود.
اما در مساله محاسبه، آنچه بیش از همه اهمیت دارد ، نقش حساب كشیدن از خویش است ؛ اگر كار خوبى انجام داده بودیم ، خــدا را شكر كنیم و توفیق ادامه آن را بخواهیم و اگر قصور ورزیده بودیم، به فكر تدارك آن بیفتیم.
